Zijn hele leven strijdt De Haas tegen onrecht en brute macht. In 1949 treft hem een nieuw verbod, als de bisschop van Roermond, aangespoord door het Heilig Officie van Rome en na een hetze van voormalige collaborateurs, hem gelast zijn net voltooide, modernistische kruisweg uit de Cunibertuskerk van Wahlwiller (L) te verwijderen. Men noemt de geschilderde figuren ‘monsterachtig larven’. Het publiek hekelt het besluit, maar de Kerk laat zich niet vermurwen. (In 1980 is de kruisweg als beschermd cultureel erfgoed teruggeplaatst.) Dat De Haas zich in zijn wanhoop met Christus identificeert, ligt voor de hand. Dat hij de folteraars van Christus herhaaldelijk (ook) als prelaten heeft afgebeeld, evenzeer.

Ecce homo, zie de mens. Door de rauwe, expressionistische stijl wordt Christus een gerafelde, lijkbleke figuur, getekend door sneeën en builen. De doornenkroon slaat als een loeiende brand uit zijn hoofd.

Wie is Christus? Wat is Christus? Een opgejaagde? Een volk? Een land? ‘Ik maak geen verschil tussen religieus en niet religieus’, heeft De Haas ooit gezegd. ‘De dingen die je in de Bijbel leest zijn de dingen van vandaag. Alle dingen gebeuren tegelijk.’ Het zijn bittere woorden in de wereld van nu.

Ik stel vrede aan als wachter
en de gerechtigheid als het gezag.
Van geweld in je land wordt niets meer vernomen,
noch van verwoesting en rampspoed binnen je grenzen. (Jes. 60:17-18)

Dit werk was van 19 februari tot en met 28 augustus 2022 te zien in Museum Het Catharijneconvent, Utrecht, als onderdeel van de tentoonstelling van god los? De onstuimige jaren zestig

De geweldloze en de geweldenaar (1960), olie op doek, 74 x 49,6 cm, coll. Museum van Bommel van Dam, Venlo

Joost de Wal is zelfstandig kunsthistoricus