Kunstwerk van de maand
Uitgezocht en besproken door Rien Wattel

Ooggetuige

Ik sloeg het blad van de kalender om en zag dit schilderij: geen steen meer op de andere, verwrongen raamkozijnen, een grote puinhoop. Het was ineens alsof ik naar het journaal keek: bombardementen in Syrië, een bomaanslag in Oekraïne, Israëlische bulldozers die een Palestijns huis in Oost-Jeruzalem verwoesten. Maar meer dan bij het journaal voelde ik hier de pijn, het verdriet en de wanhoop van de bewoners. Kunst kan pijn laten voelen, kan schuren. En onthullen: zó zijn we bezig, op aarde, zó voelt dat.  

Het was op dezelfde dag dat bisschop Tutu uit Zuid-Afrika overleed. Een van zijn uitspraken kwam die dag vaak langs: ‘Als je neutraal bent in situaties van onrechtvaardigheid, heb je de kant van de onderdrukker gekozen.’ Graag en vaak geciteerd, bijvoorbeeld door politici of om het beleggingsbeleid van banken, pensioenfondsen en ook kerken te beoordelen. Toch blijkt het lastiger en minder in praktijk gebracht dan je zou hopen. We kunnen (te) lang neutraal wegkijken.

Otto Dix, de schilder van ‘Huisinterieur in A.’ (Aubérive in de Champagnestreek) maakte bijna de hele Eerste Wereldoorlog aan het front mee: 1915 – 1918. Zijn traumatische ervaringen daar bleven hem tot hoge leeftijd parten spelen. Al in de loopgraven verwerkte hij ze in tekeningen en kleine werken. Maar het werd voor hem steeds heviger. Uiteindelijk gebruikte hij de modernste stijlmiddelen voor zijn bijna abstracte apocalyptische ‘vertellingen op doek’. Neutraal bestaat niet, zeggen ze. Kunst die bij nieuwsfoto’s het gevoel geeft.

Rien Wattel, protestants predikant en tentoonstellingsmaker in Hoofddorp, oud-bestuurslid Platform Kerk en Kunst
‘Hausinneres in A.’: collectie Saarlandmuseum, Saarbrücken